Een Paniekaanval… wat is het? En nog belangrijker…. hoe kom ik er van af?

Eerst maar eens de omschrijving volgens Wikipedia:

Een paniekaanval is een uiting van intense angst die meestal plotseling begint en niet erg lang duurt (doorgaans enkele minuten tot een half uur). De symptomen zijn onder andere beven, sterk zweten, pijn in de borst, hartkloppingen, duizeligheid, misselijkheid, een tintelend gevoel (meestal in handen, benen of gezicht), benauwdheid en hyperventilatie. Verder treden mogelijk sterke vecht- of vluchtreacties op, alsook depersonalisatie. Een paniekaanval gaat vaak gepaard met de angst om flauw te vallen of dood te gaan.

Wanneer je een werknemer hebt die hier last van heeft dan is de kans groot dat het een lange tijd kan duren voordat de werknemer  volledig hersteld is. Vaak wordt het niet serieus genoeg genomen en krijg je als werknemer te horen, het gaat wel over… Maar daar zit je als werknemer (en werkgever) zeker niet op te wachten. Je hebt hulp nodig en snel.

Het heeft mij altijd gefascineerd hoe ons menselijk brein functioneert. Want: wat is een gedachte? Ons brein is materie, een orgaan, maar het produceert iets wat geen materie is. Een gedachte.

Ons brein creëert een gedachte en die gedachte veroorzaakt een fysiologische verandering. We kunnen een gedachte in ons brein vormen, waardoor er een proces op gang komt dat ons hartkloppingen geeft en zweterige handen, maar ook een misselijk gevoel, aangespannen spieren, een arsenaal aan min of meer heftige reacties dus.

De twee primaire taken van ons brein zijn eigenlijk heel simpel. De aangeboden informatie verwerken tot een leermodel (wat kunnen we hiervan leren) en vervolgens het geleerde zo snel mogelijk tot een automatisch proces omzetten. Dat automatische proces slaan we op en vormt ons onderbewustzijn.

Elke keer als er een trigger (geur, aanraking, muziek, geluid, smaak of beeld – of combinatie ervan) langs onze zintuigen komt, die herkend wordt door het onderbewustzijn, wordt het automatische proces dat daaraan vastgeklonken zit, opgestart.

Soms leren we iets langzaam, door herhaling, en soms heel snel, door een heftige gebeurtenis.
Uiteindelijk wordt al het geleerde opgeslagen en hergebruikt. Daarbij werkt ons onderbewuste brein heel direct en niet onderscheidend. Op het moment dat de triggers aanwezig zijn, draait het direct en geheel automatisch het bijpassende programma af. Ook al is het niet functioneel of noodzakelijk op dat moment.

Trigger = respons.  Meer niet.

Vandaar dat je iets steeds weer uit gewoonte doet en je jezelf meteen op je kop geeft zo van: ”Waarom doe ik dat nou steeds?!

Eigenlijk weten we heel goed hoe een paniekaanval ontstaat. De aanleiding is vaak een acute situatie waarin heel even totaal controleverlies en uitermate grote onzekerheid zich voordoen. Soms zie je het aankomen en soms is het totaal onverwacht. Op dat moment schakelt het overlevingsmechanisme van de amygdala (deel van de hersenen – fight, flight or freeze (vecht, vlucht of blijf staan)) in. Het is een soort evolutionair voorgeprogrammeerd veiligheidssysteem dat als doel heeft alles te doen wat nodig is om te overleven.

Veel interessanter nog is één bepaald deel van dit systeem. In de reguliere behandelmethodiek van paniekaanvallen lijkt dit deel een beetje in de vergetelheid te zijn geraakt. Maar het is goed dit er even specifiek uit te lichten.

“Er is namelijk een kort moment, vlak na de opstart van het overlevingsmechanisme (hoogtepunt van de traumatische ervaring), waarin geen herinneringen worden aangemaakt. Een zogenaamde black-out zone.
Pas enige tijd later, wanneer de traumatische gebeurtenis al op zijn retour is, wordt dit proces van aanmaken van herinneringen hervat.

En dat is nu precies de kern van de paniekaanval.  Je blijft dan namelijk even hangen in “niemandsland”. De triggers zijn er, het proces start op en het automatische programma wordt afgedraaid. Vervolgens, omdat er in je onderbewuste letterlijk niets is waar je je aan kunt vastklampen, is de onzekerheid totaal en slaat “blinde” paniek toe. Je keert totaal in jezelf, bent afgesloten van je omgeving en je lichaam reageert heftig. Niet bereikbaar voor de buitenwereld – je registreert even niets meer. Al je focus richt zich op wat er in je lichaam gebeurt.

Het is net als bij een kras op een langspeelplaat. Je blijft even hangen op de plek en hebt bijvoorbeeld een zetje nodig van buitenaf om verder te gaan. Helaas blijkt deze situatie steeds weer terug te komen als je dezelfde plaat (triggers) opzet.

Pas wanneer je bewuste, (dat stemmetje dat je in jezelf hoort) weer enig houvast krijgt, of als er een andere stimulus van buitenaf aanwezig is, kom je aan de andere kant van de paniekaanval naar buiten.

Oplossing bij een paniekaanval

De oplossing zit ‘m dan ook in het aanmaken van nieuwe herinneringen op de plek waar de black-out zich bevindt.  En dat kan heel goed.

Het onderbewuste kent geen verleden of toekomst. Het kent alleen het nu. In een lichte tot medium trance (ja, inderdaad – hypnose) kan gedissocieerd (van een afstand bekeken) de gehele traumatische ervaring doorlopen worden en de ontbrekende delen worden ingevuld met passende en functionele herinneringen.

Wanneer je daarna door de ervaring heen loopt en er is voor alles een onbewuste goede verklaring en een onbewust helder beeld, dan is de ervaring beheersbaar geworden. Je hebt het overleefd en weet dat ook onderbewust, diep vanbinnen.

Hierdoor is de herinnering niet weg. De herinnering is er nog steeds, alleen heeft hij een andere betekenis gekregen. Wanneer in dezelfde sessie ook nog hulpbronnen worden toegevoegd vanuit andere herinneringen waarin bijvoorbeeld zelfvertrouwen aanwezig is, dan zal de eerdere ervaring met het toegevoegde zelfvertrouwen geen probleem meer vormen.

Wanneer de triggers aanwezig zijn, houden die je alert. Dat is een goede zaak. De paniekaanval blijft echter achterwege en dat is waar het ons uiteindelijk om te doen is.

Je brein heeft nu een nieuwe, betere manier geleerd om met de traumatische ervaring om te gaan.
Een functionele manier, zonder paniekaanval.

Wil je meer weten of andere artikelen lezen? Volg dan deze link naar de website van NLProfiling